Nếu ai từng có dịp đặt chân tới dãy Tây Côn Lĩnh, Hà GIang thì ngoài những căn nhà sàn, những thửa ruộng bậc thang điệp điệp trùng trùng, chắc hẳn sẽ không thể quên được trà shan tuyết – một trong những danh trà sản vật đặc trưng của bản Phìn Hồ. Trà Shan Tuyết Phìn Hồ không chỉ là thức uống yêu thích của người yêu trà mà còn giúp bà con nơi đây thoát nghèo, vượt khó, giống như một “báu vật” của bản làng vậy
Vài nét về vùng đất Phìn Hồ
Phìn Hồ là bản vùng cao và xa nhất của xã Thông Nguyên, liền kề dãy núi Tây Côn Lĩnh nơi vùng biên cương miền Tây Bắc, cách trung tâm huyện lỵ Hoàng Su Phì (Hà Giang) hơn 35km thuộc tỉnh Hà Giang. Bản Phìn Hồ nằm ở độ cao 1500m – gần 2000m. Địa hình vùng đất dốc, bị chia cắt nhiều, gấp khúc, cao thấp quanh co, thiếu những khoảng bằng phẳng để an cư
Phìn Hồ có khí hậu mát mẻ quanh năm, nhiệt độ trung bình từ 14 – 22 °C, mưa nhiều, độ ẩm thường trên 80%, thường xuyên có sương mù khô. Nhiều lần có xuất hiện băng tuyết. Khí hậu này rất phù hợp để trồng các cây dược liệu, trà Shan Tuyết Phìn Hồ
Bản Phìn Hồ chỉ có 34 hộ dân cư có hộ khẩu sống quây quần thành cụm, chủ yếu là cộng đồng người Dao đỏ và Dao áo dài, người H’mông, người Nùng. Từ năm 2016, Viện Y học bản địa Việt Nam đến đầu tư ở đây, giúp vùng đất này trở thành nơi sản xuất mỹ phẩm từ thảo dược và cả du lịch nghỉ dưỡng chữa bệnh. Nhiều hộ dân nhờ vậy mà vươn lên thoát nghèo, vượt khó
Trà Shan Tuyết Phìn Hồ – Trà của người Dao
Phìn Hò Trà là thương hiệu chè Shan tuyết cổ thụ nổi tiếng ở vùng cao Tây Bắc. Sở dĩ lấy tên là Phìn Hồ bởi đây chính là nơi mà rừng chè Shan tuyết khởi nguyên Việt Nam và được phát hiện ra đầu tiên tại 1 trong 3 nước trên toàn thế giới cách đây khoảng hơn 3000 năm trước. Do đó, cái tên Phìn Hò Trà mang ý nghĩa là trà Shan tuyết cổ thụ của bản Phìn Hồ.
Chủ nhân bao đời nay của những cây trà Shan Tuyết Phìn Hồ vốn là đồng bào dân tộc Dao. Người Dao gọi trà Shan Tuyết là trà Slím pè, nghĩa là cây trà búp trắng. Hiện nay, theo hướng hoạt động của hợp tác xã chè Phìn Hồ, nhiều hộ gia đình quanh bản đã cải tạo đất, trồng những đồi chè shan tuyết hữu cơ mới. Tuy nhiên, bà con vẫn chủ yếu thu hái từ những gốc chè Shan tự nhiên. Nhiều gốc chè Shan mọc tự nhiên trên núi cao, thời tiết quanh năm sương mù bao phủ, có cả băng tuyết đã giúp những cây chè ở đây có một sức sống dẻo dai bền bỉ, có những cây chè cổ thụ sống cheo leo cả trăm năm trên vách núi. Cũng chính bởi sinh trưởng và phát triển trong điều kiện khí hậu núi cao mát mẻ, môi trường thiên nhiên trong lành, nên giống trà shan tuyết ở Hoàng Su Phì nói chung và trà Shan Tuyết Phìn Hồ nói riêng nổi tiếng bởi có chất lượng an toàn, nguyên liệu sạch và một hương vị thơm ngon tinh khiết.
Cây chè chính là một phần cuộc sống của các hộ gia đình người Dao ở thôn Phìn Hồ. Vì vậy, người Dao học cách trồng trọt, thu hái và chế biến chè Shan từ thế hệ này đến thế hệ khác.
Một năm thường có bốn vụ thu hoạch chè Shan, cũng tuần tự như là bốn mùa trong năm vậy. Vụ ngon nhất chính là đầu xuân, sau khi chè Shan đã trải qua một mùa đông giá rét thì cũng là lúc những búp chè đầu tiên bắt đầu bung ra ngậm sương sớm. Đây là những búp chè tươi ngon nhất, giá trị và chất lượng cũng cao hơn cả.
Khoảng tháng 5, tháng 6, khi trời nắng nhiều, thuận lợi về nước cho nên năng suất cao, cũng là lúc đợt thu hoạch nhiều nhất năm diễn ra. Khoảng tháng 8 là vụ thu tiếp theo và đợt cuối rơi vào tháng 10, tháng 11, hộ nào cũng đi hái chè Shan để đóng gói tích cóp cho cả một mùa đông dài và chuẩn bị mang xuống chợ phiên để bán cho khách mua nhân dịp lễ tết cuối năm.
Người dân trong bản không dùng tới hóa chất để kích thích tăng sinh trưởng cho cây, thường vào vụ đông họ chỉ phát cỏ, vun gốc để những cây chè Shan có thể chống chọi qua mùa đông lạnh giá, sương muối khắc nghiệt. Trà shan tuyết Phìn Hồ rất dễ phân biệt, lá chè Shan to, dài 3-6cm búp và lá non có nhiều lông măng trắng bạc như tuyết, ngay cả khi sao khô vẫn thấy một màu trắng đục đặc trưng. Trà shan tuyết Phìn Hồ có mùi thơm rất đặc trưng, vị đượm, nước xanh ngà, ngọt hậu, pha vài lượt vẫn giữ trọn vẹn hương vị đậm đà.
“ Trà thơm, thơm tự bàn tay
Hương nào của đất, của cây, của người
Chắt trong gió, nắng, mưa trời
Đi qua lửa đỏ một đời đến nhau”
( Nguyễn Bá Thắng)
Trà Shan Tuyết Phìn Hồ – “Vàng xanh” của núi rừng
Người Dao tin rằng cây chè Shan Tuyết là loại dược liệu tự nhiên quý giá. Bởi khi uống trà Shan, trà không chỉ mang lại cảm giác sảng khoái, giúp tinh thần minh mẫn mà còn có thể bài trừ độc tố, thanh lọc cơ thể, chống lão hóa da và đặc biệt, giúp phòng ngừa một số bệnh về viêm khớp, tim mạch, giảm nguy cơ ung thư.. Và quả thật vậy, nhờ được trồng ở độ cao trên 1300m so với mực nước biển, đất đai màu mỡ, độ ẩm cao đã làm cho các lá chè trở nên mềm mại, tăng hàm lượng các amino acids, antioxidants và polyphenols, là những chất có nhiều lợi ích cho sức khỏe và chống lão hóa da. Bạn cũng có thể tham khảo thêm công dụng khác của chè Shan Tuyết tại đây
Ở bản Phìn Hồ, từ các sản phẩm trà Shan Tuyết Phìn Hồ mà các hộ gia đình đã có thêm nguồn thu kinh tế. Người dân trong bản cam kết sản xuất đúng quy trình, từ công đoạn thu hái chè sạch, bảo quản đúng quy cách đến tìm hướng tiêu thụ sản phẩm theo đúng quy định của hợp tác xã. Giờ đây còn có thêm máy móc thiết bị phụ giúp bà con, giúp các công đoạn không còn phải làm thủ công vất vả mà sản lượng và năng suất vẫn đều tăng Các công đoạn sau thu hái cũng trở nên nhẹ nhàng hơn, chè được xuất bán ở nhiều vùng trong cả nước và ra nước ngoài khiến giúp bà con có thêm lợi nhuận nhiều hơn trước.
Trà shan tuyết Phìn Hồ trở thành một mặt hàng nông sản tiêu biểu được mang đi trưng bày, giới thiệu trong nhiều hội chợ, các chương trình xúc tiến thương mại, các dịch vụ của địa phương cũng như tới nhiều nơi, mang đến một thứ trà cổ thụ sạch hoàn toàn có hương vị đặc biệt của núi rừng đến những người yêu trà, qua đó góp phần cải thiện đời sống cho các hộ gia đình trồng chè người dân tộc thiểu số ở vùng núi cao Hà Giang nói riêng và cho người trồng chè ở Việt Nam nói chung.
Bạn có muốn được thưởng thức tách trà Shan Tuyết Phìn Hồ đặc sản danh tiếng? Hãy liên hệ ngay với Đệ Nhất Tà Xùa để có thể thưởng thức “thức quà quý giá của đất trời” này! Ngoài ra bạn cũng có thể tham khảo thêm một số loại trà Shan Tuyết khác:
- Trà shan tuyết Hà Giang
- Trà shan tuyết Tuyên Quang
- Trà shan tuyết Hoàng Su Phì
- Trà shan tuyết Suối Giàng
- Trà shan tuyết Mộc Châu
- Trà shan tuyết Tủa Chùa
- Trà shan tuyết Tấn Xà Phìn
- Trà shan tuyết Cao Bồ
- Trà shan tuyết Tây Côn Lĩnh
